Yumurtalık (Over) Kanserleri Nedir?
Epitelyal Yumurtalık Kanseri (Epitelyal over kanseri), seçim kriterlerine bakılmadan değerlendirildiğinde en yüksek “kalıtsal” tümör türüdür. Her 4-5 vakadan birisinde çoğunlukla DNA tamirinde görevli genlerden birisinde kansere yatkınlık yaratabilecek bir varyant bulunur. BRCA1 ve BRCA2 başta olmak üzere DNA dizileme teknolojilerindeki ilerlemeler ile homolog rekombinasyon (HR) yolunu tehlikeye atan ilişkili ek genlerin keşfedilmesine yol açmıştır. Ek olarak epitelial yumurtalık kanserlerinin yaklaşık %10-15’inde mismatch repair yolağında-MMR (DNA tamiri ile ilişkili bir yolak) patojenik bir varyant olduğu bilinmektedir. Tüm bu varyantların belirlenmesi kemoterapi rejiminin planlanması ve hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesinde önemlidir.
BRCA ve HRR genlerinde saptanan varyantlar tespit edilen vakalarda poli(ADP-riboz) polimeraz (PARP) inhibitörleriyle idame tedavisi, ilk basamakta ya da tekrarlayan hastalıkta, ilerlemesiz sağkalımı artırmaktadır.
Mismatch repair yolağında (MMR) varyantları tümörde saptanabildiği gibi kalıtsal olarak yatkınlık yaratan bir varyant olarak germ hücrelerinde taşınan bir varyant olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Vakaların neredeyse yarısı MSH6 olmak üzere MLH1 ve MSH2 genlerinde varyantlar bildirilmiştir. Bu varyantların varlığında da T hücreleri üzerinden bağışıklık sistemine etki gösteren PD-1 reseptörlerine bağlanarak etki gösteren immünoterapiler kullanılmaktadır
Ailesel yumurtalık kanseri:
BRCA1 veya BRCA2 gen mutasyonuna sahip 100 kadından (BRCA1 genindeki oran daha fazla olmak üzere) yaklaşık 30’unda, 70 yaşına geldiğinde yumurtalık kanseri gelişme riski bulunmaktadır.
STK11 geni: Peutz-Jeghers Sendromu (PJS) ile ilişkilidir. PJS’li kadınlarda nadir bir yumurtalık kanseri türü olan yumurtalık seks kord stromal tümörleri geliştirme riski artmaktadır.
Yumurtalık Kanseri Riski için Genetik Tarama Testleri
Ailesinde veya kendisinde yumurtalık kanseri veya ilişkili başka bir kanser olan kişilere kanser riskini değerlendirmek amacıyla kullanılan testlerdir. Bu tür testler, kişinin kanser riskini anlamak, uygun önleyici önlemler almak ve erken teşhis için tarama metodlarını belirlemek için kullanılırlar. Yine kişinin ilaç metabolizması ile ilişkili genlerine de bakılarak kullanılacak ilaçlara ve ilaçların dozlarına karar verilmesini sağlamaktadır. Bunun için kullanılan test:
Ailesel kanser tarama testleri
Ailesel (Herediter) kanser tarama paneli (Klinikçiler farklı paneller kullanılabilmektedir. Yaklaşık 220 tane kanserle ilişkisi olduğu bilinen, 400 kadar da kanserle ilişkili olduğu düşünülen “aday” genler bulunmaktadır. Yeni kanser genleri tanımlandıkça panele eklenmekte ve paneller güncel tutulmaktadır.)
Yumurtalık Kanserinde Genetik Testler
Bu testler, hastanın tümör hücrelerindeki spesifik genetik değişiklikleri tanımlayarak tedavi seçeneklerini ve prognozu daha iyi anlamamıza yardımcı olan testlerdir. Yumurtalık kanseri için en sık yapılan genetik testler:
BRCA1-2 (Tüm Gen Dizi Analizi) (Yeni Nesil Dizi Analizi-NGS) (PARP İnhibitörü Hassasiyeti) (Dokudan ve kandan)
HRR genleri HRD skorlama çalışmaları
MSI (Mikrosatellit instabilitesi) İmmunoterapi verilmesi için önemli bir parametredir. Yumurtalık kanserlerinde mutlaka taranmaktadır.
PD-L1 İmmünhistokimya Testi: PD-L1 proteininin varlığı veya yokluğu, immünoterapi tedavileri için bir belirleyici olabilir. Bu test, immünoterapiye yanıt olasılığını değerlendirmeye yardımcı olabilir.
Mismatch repair yolağında-MMR protein immünohistokimya boyama
Tümör mutasyon paneli: Birçok farklı genetik değişikliği aynı anda test etmeye yardımcı olan NGS (Yeni nesil dizileme) yöntemiyle yapılan genetik panel testlerdir. (Tümör mutasyon paneli). Kanser dokusundan yapılabileceği gibi Likid biyopsi yapılarak hastadan alınacak kandan elde edilen serumdan da yapılan çalışmalardır. Bu test ile hem çok sayıda gende mutasyon olup olmadığına bakılmakta, eş zamanlı mikrosatellit instabilitesi ve tümördeki mutasyon yükü hesaplanmaktadır. Bu paneller, tümörün genetik profilini daha ayrıntılı bir şekilde analiz etmektedir. Bu testler hastada var olan tümörün benzersiz özelliklerinin belirlenmesine yardımcı olarak “kişiselleştirilmiş tedavi” seçeneklerini ve prognozu belirlemek için önemlidir. Farklı merkezlerde farklı gen sayısı içeren testler bulunmaktadır. Merkezimizde yapılan panelde geniş gen taraması, Tümör mutasyon yükü (Tumor mutation burden),PDL/PDL1 ve mikrosatellit instabilitesini de değerlendiren bir panel kullanılmaktadır. Bu panelde eş zamanlı olarak klasik kemoterapotik ajanların hastada yaratabileceği toksik etkiler ve ilaç etkinlikleri ile ilişkili polimorfimler de değerlendirilmektedir. Yumurtalık kanseri tanısı konmuş hastaların, tedavi seçeneklerini değerlendirmek için bir onkolog ve genetik uzmanına danışmaları önerilir.
RNA Füzyon (Gen Füzyon) Paneli; Kanser dokusundan RNA elde edilerek NGS yöntemi ile tüm RNA’ları görüntüleyerek füzyonlar ve bazı kayıp ve kazançları değerlendirdiğimiz bir yöntem olarak “RNA seq” bazı seçilen hastalar için kullanılabilecek ilaçların ve prognostik belirteçlerin belirlenmesinde çok önemli bir yer tutabilmektedir.
Yumurtalık Kanseri Erken Teşhis
Erken teşhis ve tedavi tüm kanserlerde olduğu gibi yumurtalık kanseri tedavi başarısını da çok artırmaktadır. Bulguları daha geç ortaya çıkabilen bir hastalık olduğu için taramalar çok önemlidir. Bu nedenle, risk faktörlerine sahip olan kişiler düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptırmalı ve konuya hakim sağlık profesyonellerinden danışmanlık almalıdır.
